Het was al lange tijd bekend dat psychische ziekten en armoede met elkaar samenhangen, maar het was ingewikkeld om oorzaak en gevolg tussen beiden ontwarren. Worden psychische problemen veroorzaakt door armoede of andersom? In een studie die begin juli is gepubliceerd door onderzoekers uit Nederland, Italië en het Verenigd Koninkrijk wordt deze vraag beantwoord: er blijkt een oorzakelijk verband tussen beiden te zijn.

Psychiater Marco Boks van het Amsterdam UMC: “Deze studie geeft aan dat bepaalde psychische problemen iemands financiële situatie onzeker kunnen maken. Maar andersom zien we ook dat armoede kan leiden tot psychische problemen.” Psychische problemen kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat het lastiger is om te werken of ze kunnen leiden tot hogere zorgkosten. Andersom veroorzaakt het leven in armoede stress, wat het risico verhoogt op psychische problemen.

Onderzoek gebaseerd op genetisch materiaal

Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van een speciale onderzoeksmethode (Mendeliaanse randomisatie), waarbij genetische data van een grote groep deelnemers is onderzocht om het verband tussen tussen armoede en psychische aandoeningen te analyseren. Bij deze onderzoeksmethode worden metingen gedaan naar de variatie van genen waarvan bekend is wat de functie is. Zo kan de invloed van risicofactoren op een ziekte vastgesteld worden. Marco Boks: “Wij ontdekten dat schizofrenie en ADHD oorzakelijk bijdragen aan armoede. Andersom draagt armoede bij aan depressieve stoornis en schizofrenie. Het risico op anorexia nervosa wordt juist verminderd als er sprake is van armoede”.

Dat de uitkomsten van dit onderzoek gebaseerd zijn op genetisch materiaal, betekent niet dat armoede genetisch bepaald is. “Er ontstaat vaak verwarring over het gebruik van genetische gegevens om de relatie tussen armoede en psychische aandoeningen te onderzoeken. We benadrukken dat dit niet betekent dat armoede genetisch is. Integendeel, met genetische gegevens konden we armoede identificeren als een beïnvloedbare omgevingsfactor voor geestelijke gezondheid.” Aldus Marco Boks.

Effectief beleid

De ongelijkheid in inkomen neemt wereldwijd toe, net zoals het aantal mensen met psychische ziekten. Het is belangrijk om te weten dat deze zaken oorzakelijk met elkaar samenhangen om mensen beter te kunnen helpen. Beleidsmakers kunnen met deze kennis effectievere interventies ontwikkelen die zich ook focussen op het doorbreken van de vicieuze cirkel van armoede en psychische problemen. Boks: “Het onderzoek levert robuust bewijs voor de noodzaak om ook naar sociale factoren zoals armoede kijken, als je je verdiept in de ontwikkeling van psychische aandoeningen.”

Bronnen: Nature Human Behaviour, Amsterdam UMC